26 czerwca w Lublińcu świętujemy 100 rocznicę przyłączenia części Górnego Śląskiego do odrodzonego Państwa Polskiego. Z tej okazji 24 czerwca 2022 odbyła się uroczystość ustanowienia Miejsca Pamięci o Jubileuszu 100-lecia przyłączenia Lublińca do Rzeczypospolitej. Przed gmachem szkoły pojawił się słup graniczny z 1922 roku, który odnaleźli i z niemałym wysiłkiem ustawili uczniowie klas 3 technikum w ramach projektu historycznego pod kierunkiem Arkadiusza Barona, przy wsparciu technicznym Daniela Łodzińskiego.
W Zespole Szkół Ogólnokształcąco-Technicznych powstała myśl, aby pokazać, jak można uczyć się historii przy pomocy znaków i przedmiotów, pośród których żyjemy. Większość z nich wygląda tak pospolicie, że często umykają naszej uwadze. Bo głównie są to znaki opowiadające dość nieskomplikowane lub oczywiste historie. Są to przede wszystkim dowody codziennych zabiegów naszych przodków o podtrzymanie swojego życia. To m. in. domy, ulice, sztućce, meble, ubrania - wszystko z czym na co dzień się stykamy i czego codziennie używamy. Ale pośród tych rzeczy najzwyklejszych, kryją się też pamiątki z przeszłości będące znakami wielkich wydarzeń. I często nie wyglądają na takie! Leżą lub stoją byle gdzie...
Jeden z takich niepozornych przedmiotów z przeszłości uczyniono w „Kaziku” symbolem pamięci o wydarzeniu dla naszego miasta przełomowym. Tym wydarzeniem było przyłączenie Lublińca do Polski w czerwcu 1922 roku. Natomiast przedmiotem, który uczyniliśmy w szkole symbolem, jest autentyczny słup graniczny z dawnej granicy polsko-niemieckiej z podkokockich lasów. Właśnie on stał się w dniu 24 czerwca 2022 roku Szkolnym Miejscem Pamięci o Jubileuszu 100-lecia przyłączenia Lublińca do Rzeczypospolitej.
Jest to oryginalny słup, który od września 1939 roku długie lata przeleżał przy drodze leśnej. Kamień pochodzi z okolic małego przysiółka o nazwie Żyłka. Jest to dzisiaj część wsi Potępa w gminie Krupski Młyn. W latach 1922-1939 słup ów był jednym z tysięcy, które oddzielały od siebie Polskę i Niemcy (kolekcje jemu podobnych zebrano w Bruśku, Zborowskiem czy w Ciasnej). Stał na granicy oddającej Polsce m. in. nasze miasto oraz najbogatszą część Górnego Śląska. Został tam ustawiony wskutek trzyletnich zabiegów dyplomatycznych i zbrojnych odrodzonego państwa polskiego i tych spośród Górnoślązaków, którzy pragnęli przyłączenia tej ziemi do Polski.
O tym, że słupek nasz ustawiono późną wiosną 1922 roku w lesie pomiędzy Kokotkiem i Żyłką zdecydowały rzeczywiście dramatyczne wydarzenia – dwa nieudane powstania w latach 1919-1920, przegrany w marcu 1921 roku plebiscyt, kolejne, trzecie powstanie, poparcie Francji dla polskich aspiracji na Śląsku i w końcu, pomyślna dla Polski decyzja Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch, Japonii i Belgii o podziale Górnego Śląska.
Decyzja ta, podjęta 20 października 1921 roku, przyznawała Lubliniec Polsce i słup, który ustawiliśmy na naszym szkolnym podwórku, czyjeś nieznane ręce wkopały potem przy drodze pomiędzy Kokotkiem a Żyłką. W ten oto sposób – rzecz naturalnie ujmując w skrócie - Lubliniec stał się polskim miastem.
Znalezisko zainspirowało kilku uczniów, aby wziąć udział w konkursie Wojskowego Centrum Rekrutacyjnego w Katowicach, którego celem było upamiętnienie walki o przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Młodzież rozpoczęła poszukiwania innych pamiątek po tamtych wydarzeniach w naszej okolicy. Znalazła ich mnóstwo (groby, budynki, kolejne kamienie graniczne, nazwy ulic, szkół, izby pamięci, pomniki itp.). Okazało się też, że o wielu z nich nie wiedziano, aby mogły mieć jakiekolwiek historyczne znaczenie! Ale zebrane razem i objaśnione, „zagrały” swoje role w stworzonej przez uczniów prezentacji konkursowej.
Projekt ZSOT zajął trzecie miejsce w konkursie. Upamiętniony na szkolnym dziedzińcu słup obiecano w nagrodzonej pracy uczynić symbolem wydarzeń sprzed stu lat. Zatem należy ukazaną na zdjęciach uroczystość potraktować jako skutek podjętych przez młodzież zobowiązań i działań konkursowych.
Uroczyste odsłonięcie Szkolnego Miejsca Pamięci o Jubileuszu 100-lecia przyłączenia Lublińca do Rzeczypospolitej Polskiej odbyła się w ostatnim dniu roku szkolnego. Odsłonięcia dokonała Dyrektor Joanna Walczak, przedstawicielka Rady Rodziców - Joanna Bąk oraz uczeń klasy 3TIG, jeden z autorów nagrodzonej prezentacji konkursowej.
Żywimy nadzieję, że zapomniany, kamienny świadek dziejów naszego miasta, całego regionu i dwóch narodów, będzie przez kolejne lata przypominał o wydarzeniach z czerwca 1922 roku. A może stanie się od czasu do czasu inspiracją dla kogoś, kto będzie chciał głębiej zbadać niektóre związane z jego symboliką aspekty dziejowe albo wzbudzi szlachetne refleksje. ... Jeśli tak kiedykolwiek by się stało, to opisana tutaj uroczystość będzie miała jeszcze głębszy, niż tylko jubileuszowy, sens. Ten najwłaściwszy.
Arkadiusz Baron
